به گزارش پایگاه اطلاع رسانی میارجل؛ در این روزگار غریب با فرهنگی که روزبروز متاثرتر از فرهنگ غربی آمریکایی می شود؛ حالا رسانه میارجل عزم خود را جزم کرده است تا از جایگاه رسانه ای خود برای گوشزد کردن مشکلات فرهنگی کشورمان که تحت لوای نظام جمهوری اسلامی ایران اداره می شود استفاده کرده و در این گزارش، تریبون خود را در اختیار یکی از چهره های فرهنگی سراوان که هم سن انقلاب جمهوری اسلامی در این شهر کتاب فروشی داشته قرار داده است تا از منظر یک فعال فرهنگی بلوچ در جریان نقاط ضعف و قوتی فرهنگی این خطه مهم و عزیز از کشورمان قرار بگیریم.
بنابراین گزارش، محمد صدیق دهواری، زاده شهرستان سراوان و نزدیک به چهل سال است که در همین شهر به‌صورت خانوادگی با بردار بزرگ‌ترش کتاب‌فروشی دارد. از سال 1396 هم موفق به دریافت پروانه انتشاراتی به نام انتشارات کتاب بلوچ شده است. کتاب‌فروشی‌اش نیز از قدیمی‌ترین‌های فعال در شهرستان است و حدوداً از سال 1362 در سراوان این کتاب‌فروشی فعال بوده است. در کنار این زمینه او خودش پیشینه چندین سال کار روزنامه‌نگاری، خبرنگاری، نوشتن، ترجمه، تحقیق و پژوهش و کارشناس امور فرهنگی میراث فرهنگی را دارد و همچنان در این زمینه‌ها فعال است.
در ادامه گفتگوی میارجل با این فعال فرهنگی بلوچ را می خوانید.
فعالیت‌های فرهنگی‌تان را از چه زمانی آغاز کرده‌اید؟
هم‌زمان که در دوره راهنمایی بودم برادرم کتاب‌فروشی‌شان را در شهر سراوان دایر کرد من نیز در تابستان و بیشتر اوقات در کتاب‌فروشی بودم و ضمن شاگردی مطالعه می‌کردم این امر سبب شده بود هم با چهره‌های فرهنگی و بزرگان و اهل مطالعه شهرم آشنا بشوم و هم زمینه علاقمندی ام به نوشتن و خواندن بیشتر شود چیزی که در آن دوران در آموزشگاه‌ها مرسوم بود روزنامه دیواری بود که در راهنمایی و دبیرستان در این زمینه فعالیت می‌کردم و به علاقه‌مندی‌ام به نوشتن افزود ولی پس از دوران دبیرستان از سال 1370 در این زمینه به‌صورت حرفه‌ای فعال هستم و چهارکتاب ترجمه‌شده از زبان عربی به فارسی دارم و همچنین سه کتاب هم به‌اصطلاح تألیف و ویراستاری انجام دادم که درزمینهٔ تاریخ بلوچستان است. یک کتاب هم درباره معرفی سراوان نوشتم بیشتر کتاب‌هایی که به‌تازگی برادرم جناب آقای انورد هواری از زبان اردو در حوزه تاریخ بلوچستان، و ادبیات و لغت بلوچی ترجمه یا تدوین کرده‌اند را بازنویسی و با هم ویرایش و تایپ و آماده‌سازی می‌نمایم.
پس شما یکی از بهترین افرادی هستید که می‌تواند درزمینهٔ تاریخ بلوچستان نیز صحبت کند؟
بلوچستان سرزمین گسترده‌ای است و این سرزمین دریایی عمیق است از تاریخ، تمدن، هنر و فرهنگ و باید به شما بگویم که ما تنها الان به ذره‌ای از آن دست‌یافته‌ایم وگرنه اظهار نظر در این زمینه مطالعات وسیع لازم دارد.
فرهنگ بلوچ را چطور می‌بینید؟
فرهنگ بلوچ بسیار کهن، قدیمی و همزاد با قوم بلوچ و تمامی ابعاد زندگی‌اش را نیز دربرمی گیرد بخشی از آن در آداب‌ورسوم، معاشرت و زندگانی همچنین پوشش و زبان قوم بلوچ تجلی‌یافته و درگذشته تاریخی این فرهنگ غنی سبب شده اقوام مختلفی در حوزه سرزمینی بلوچستان سکونت و از همزیستی مسالمت‌آمیز در جامعه بلوچ برخوردار شوند. شما ببینید این قوم در شرایط سخت جغرافیایی در این منطقه سکونت داشته است و بااینکه گاهی نیز تحت حملات دشمن بوده‌اند، ولی توانسته است باوجود مهاجرت‌ها نیز آداب، رسوم و ارزش‌های خود را از نسل‌های گذشته در پوشش، زبان و گفتار هم در نوع تعامل با دیگران، نوع زندگی و نوع معیشت حفظ کنند و توانسته‌اند یک دیگراندیشی و دگرپذیری خوبی را هم در کنار ده‌ها خصلت و ویژگی که در قوم بلوچ از صنایع‌دستی گرفته تا هنر موسیقی و شعر و ادبیات و هنر و بهره‌گیری از جغرافیا و دانش بومی توانسته است همگی را با یکدیگر تلفیق بدهد وزندگی آبرومندانه و سعادتمندانه و عزتمندی هم داشته باشد.
از کارهای فرهنگی که در استان انجام می‌شود خوشنود هستید؟
کارهای فرهنگی که توسط دولت انجام می‌شود همان مراسماتی است که می‌بینید ولی مقداری از آن نیز توسط علاقه‌مندان انجام می‌شود و چه خوب می‌شود که این کارها نیز توسط دولت مورد حمایت قرار بگیرند. برای نمونه عبدالغفور جهاندیده عمر خودش را درراه تحقیق و پژوهش در حوزه زبان و ادبیات به کار گرفت و توانست یک فرهنگ لغت بزرگ بلوچی به فارسی را تدوین بکند و به‌عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی کتابش مورد تقدیر قرار گرفت. تمام این کارها را باذوق و استعداد شخصی خودش انجام داد و در نهایت ناچار شدند کتاب خودشان را به یک ناشری در تهران بدهند چاپ بکند درحالی‌که اگر سرمایه‌گذاری دولتی انجام می‌شد و این اثر را یک فرهنگستان یا یک مجموعه دولتی مورد حمایت مالی قرار می‌داد و چاپ می‌کرد خیلی بهتر بود اگر فرصت داشته باشید و یک نفر دیگر را معرفی نمایم جناب مهندس عبدالسلام بزرگ‌زاده که ده‌ها پژوهش درباره فرهنگ بلوچستان دارند ولی تاکنون هیچ مجموعه دولتی برای چاپ و نشر آثار ارزشمند پژوهشی ایشان اقدام نکرده‌اند که می‌طلبد درراستای حمایت از پژوهشگران دراین‌باره اقدام شود ولی رویهمرفته در حوزه‌های مختلف مانند حوزه نشر و کتاب‌فروشی که مربوط به خودم است هم بیان یک سری نکات ضروری است.
درحوزه نشر من از اداره کل ارشاد اسلامی و وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی تشکر می‌کنم. در حوزه نشر، به این دلیل که مجوز کتاب‌های بلوچی را داده‌اند و تا الان با هیچ مشکلی مواجه نشدم، تشکر می‌کنم و در این راستا در همین مدت کم پنج اثر بلوچی منشتر نموده‌ام واقعاً در حوزه نشر هیچ مشکلی نداریم اما در حوزه کتاب‌فروشی من هیچ حمایتی تا به الان از هیچ ارگان و نهادی نداشته‌ام درحالی‌که ما حدود 40 سال است که سابقه کتاب‌فروشی داریم. سه سال پیش هم سیلی آمد که کتاب‌فروشی ما خسارت دید و در درحالی‌که فرم‌های اولیه برآورد خسارات را به ستاد بحران تحویل دادم اداره کل هم پیگیری کرد ولی از سوی ستادمدیریت بحران ودیگر ارگان‌ها هیچ گونه کمکی برای جبران خسارت مادی ما صورت نگرفت.
فرهنگ چه تاثیری بر محقق شدن هدف مهم جهش تولید، می‌تواند داشته باشد؟
فرهنگ یک شبه یا یک روزه به وجود نمی‌آید و ریشه در آداب، رسوم، عقاید و نوع تعامل با دیگران دارد اما در این سالی که سال جهش تولید است می‌توانیم یک جهش تولید فرهنگی داشته باشیم و در بخش‌های تولید فرهنگی، شامل کتاب، نوار موسیقی و تدوین می‌توانستند بخشی که تدوین زندگینامه مفاخر بلوچستان است را فعال کنند و یا می‌توانستند چاپ آثار و نوشته‌های کسانی که برای تاریخ، فرهنگ، آداب‌ورسوم زحمت کشیدند را گسترش دهند و همچنین از محققانی که سال‌ها پژوهش کردند اما سرمایه‌گذاری برای چاپ آثارشان ندارند حمایت کنند که نهایتاً همه اینها منجر به جهش تولید فرهنگی خواهد شد. یکی از پیشنهادات من همین است. یک صندوق مورد حمایتی تشکیل بدهند؛ هستند افراد زیادی که به بنده که دارای انتشارات هستم مراجعه می‌کنند اما من خودم سرمایه چاپ آثارشان را ندارم و به این شکل است که اینگونه افراد مأیوس می‌شوند و یا دست از تحقیق بر می‌دارند و آثارشان الکن باقی می‌ماند.
آیا حمایت‌های مسئولان برای فرهنگ بلوچستان خوب است و چه پیشنهادی به آنها دارید؟
در حوزه نشر خوب است اما نه اینکه بگویم حمایت مادی می‌کنند؛ البته خرید کتاب تاکنون برای سه اثر صورت گرفته است از هرکدام دویست جلد تنها همین که زمینه را فراهم کرده‌اند یا محدودیتی قائل نیستند کفایت می‌کند و همین که من می‌توانم سریع به عنوان یک ناشر با تهران ارتباط بگیرم و آثار خودم برای دریافت مجوز با مشکلی مواجه نشده است به جزء مواردی در حوزه مذهبی که برای اصلاح پیشنهاد شده است و محدویت های مراجعات قبلی کلاً حذف شده است تا بتوانم مستقیماً آثارم را برای تهران بارگذاری کنم، خب زمینه خوبی برای ما فراهم می‌کند اما چه خوب است که پژوهشگرانی که کار تحقیقی انجام می‌دهند نیز مورد حمایت مسئولان باشند تا بتوانند با خیال آسوده کار خود را انجام بدهند و یا در بحث نامگذاری های معابر، چهره‌های فرهنگی و تاریخی که در شوراهای اسلامی و همچنین شهرداری‌ها به تصویب می‌رسند خوب است در حوزه‌هایی مانند مدارس و اماکن فرهنگی نیز این نام گذاری‌ها در نظر گرفته شود.
نظرتان درباره فعالیت‌های فرهنگی در دوران قرنطینه چیست؟
الان نمایشگاه کتاب مجازی برگزار شده که این خوب است و من خودم در حوزه نشر فعال هستم که در مدت نمایشگاه اخیر مجازی کتاب تهران که 57 جلد کتاب توسط 42 نفر از نقاط مختلف کشور خریداری شد. بالاترین میزان خرید کتاب از تهران بوده است با 15 کتاب و کمترینش هم خود شهرهای بلوچستان در حدود یک کتاب، سه کتاب و ... بوده است. برای مثال از همدان و سمنان هم ما مشتری داشتیم اما درخود استان سرانه خرید کتاب پایین است و این می‌طلبد با توجه به اینکه در دوران قرنطینه هستیم در حوزه فرهنگ فعالیتی انجام بشود و برای مثال فضای مجازی که فرصت بسیار خوبی برای توسعه فرهنگ و امور فرهنگی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی آنلاین است مدنظر مسئولان قرار بگیرد.
خلیل کُرد
Monday 10 May 2021