یکی از سازهایی که قدمت کهن و نقش بسزایی در اجرای موسیقی سیستان و بلوچستان دارد، قیچک است که در منطقه بلوچستان با نام سرود یا سروز نیز شهرت دارد. قیچک از سازهای زهی آرشه ای مقید است که در ساخت آن، چوب ، پوست و فلز به کار می روند.

در روایتی ویدئویی پای صحبت‌های لال بخش جت استاد دونلی والا جنوب بلوچستان نشستیم تا از فراز و فرودهای زندگی حرفه‌ای اش بشنویم.

یوسف دهمیری که از او به عنوان اولین وزرشکار ملی‌پوش بلوچستان یاد می‌شود، می‌گوید: روستایی بودن و توان و تلاش و دویدن در همان روستای زادگاهم مرا به بازی‌های بین‌المللی رساند.

یک شاعر بلوچ می‌گوید: شهر خاش در دهه‌های گذشته به عنوان مرکز ادبی بلوچستان مطرح بود اما در دهه نود به دلیل خیلی از بی برنامگی ها از دور خارج شد.

یک بازیگر بلوچ می‌گوید: متأسفانه در بحث آموزش هم هنرهای نمایشی و موسیقی  و ... در بلوچستان خیلی ضعیت اقدام می گردد و اگر هم کلاسی برگزار گردد کاملاً مقطعی است.

استاد شیرمحمد اسپندار نابغه موسیقی بلوچستان و ساز "دو نلی" ایران و جهان است. در یک گفت‌وگوی تفصیلی با میارجل از پیشنهادات اغواکننده‌اش در فرانسه و اروپا می‌گوید و اینکه عشق به وطن همچنان به 800 هزار تومان حقوق ماهیانه جاگیرش کرده است.

یک مبلغ اسلامی بلوچ می‌گوید: آسيب‌های در فرهنگ جامعه بلوچستان هست كه كم كم آسيب شناسي شده از جمله عدم تحصيل دختران و عدم ادامه تحصيل همه فرزندان از يك سطح تحصيلي و رو آوردن به بازار كارهای كاذب است.

سال‌هاست در وادی پژوهش و زبان بلوچی است، می‌گوید حراست از زبان بوچی بر عهده شاعران و پروژهشگران خود بلوچستان است؛ گفت‌وگوی تفصیلی میار جل با خدابخش جلال زهی را می‌بینید.

منوچهر بلیده هنرمند نام آشنای بلوچ می‌گوید: به نظرم کتاب دوستی برای زیستن است که برای تحمل تمام دردها بهانه می‌دهد.

مرحوم سردار حمیدالله سردارزهی نمونه بارز یک انسان واقعی و فرهیخته بود

ایوب دامنی، رییس شورای شهر از طرح پیشنهاد نامگذاری یکی از معابر شهرستان ایرانشهر به نام مرحوم پهلوان زنگشاهی خبر داد

گسترش پژوهش، آموزش و همچنین مهارت‌ آموزی تنها راه حل برای آگاه ساختن مردم و تغییر بلوچستان است.

یک خبرنگار پیشکوست بلوچستان می‌گوید: راه توسعه و رسیدن قوم بلوچ به جایگاه واقعی اش‌ این است که باید از ظرفیت نخبگان بلوچ همچون سایر کشورها در نظام اداری کشور استفاده و بهره‌ برد.

یک فعال اجتماعی بلوچستان می‌گوید: متاسفانه تا به امروز سینما ظلم بزرگی را در حق این قوم داشته؛ کاراکتر منفی سینما بوده، باید وضعیت موجود تغییر یابد، تنها راهش تربیت و فراهم نمودن فضا برای هنرمندان بلوچ است.