میارجل ءِ رسانکدر ءِ بُنجاھی ھال ءِ پد ءَ ،زانشتی ئیں منانکے چہ آپ ءِ بَیگ تَہ گانڈو ءِ زِندجاہ سابت بیتگ پرچا کہ اے وَڑیں جانور گوں بازیں کَلّ  ماں زمین ءِ چیر ءَ کونچ اِیت ءُ آئی ءِ آپاں پہ وتی زندجاہ ءِ نیمگ ءَ کَش ایت ءُ آیان ءَ پہ ھُشک بیگ ءَ نہ اِلّ ایت پہ ایرنا ءِ ھال ءَ؛ کُرّ پونزیں ایرانی گانڈو گوں دمگی نام ءَ گانڈو(بلوچستان ءِ توک ءَ)یکے چہ ارززشمندین ءُ باز کیمتیں ایران ءِ ملی جناوران اِنت ءُ اے کوم ءِ گانڈو گار ءُ بیگواہ بیگ ءِ وڑ ءَ اِنت کہ ماں جھانی اتھادیہ ءِ گُڈّی ھِساب ءُ شمار ءَ کہ چہ زید ءُ کھچر ءِ سمبالگ  2015 ءِ سال ءِ توک ءَ (iucn) گرگ بوتگ اِے گانڈو یکے چہ  زوت گار بیوکیں جناورانی سرپ ءَ شمار کنگ بوتگ 
 یکے چہ گانڈو داری ءُ جناورانی زند گوازینی ءِ ملک ءُ کھچراں کہ باز ارزشمند اِنت سیستان ءُ بلوچستان ءِ زرباری پَھنات انت کہ کُرّ پونزیں مردابی گانڈو ءِ (crocodylus palustris) زندجاہ ءَ نام کپتگ

اے ملک ءُ آبند یکے چہ رو ایرنشتی تریں زند جاہ جھان ءِ توک ءَ پہ شمار روت ءُ سیمسر زندجاھی ءُ شنگ ءُ تھم ءِ اے با ارزشتمندیں جاندار چہ شھرستان راسک ءِ نیمگ ءَ بنگیج بیتگ ءُ چہ سرباز ءُ باھوکلات دشتیاری ءِ کور ءِ مسیر ءَ کہ بازیں کسے  چہ ملکی ئیں مردم کہ آ نیمگ ءَ زِند گوازین ایت جاری اِنت ءُ چہ باھو ءِ ھور ءِ نزیکی ءَ ایشی ءِ مردابی آبریچ ھلاس بیت

گانڈو ءِ واڑ بیتگیں سیمسر باھوکلات دشتیاری ءِ نیمگ ءَ سال49 ءِ توک ءَ پہ نام باھوکلات ءِ گِچین ءُ سَبت ءُ دَرپ بیتگ ءُ سال61 ءِ توک ءَ ھُرد پونزیں گانڈو ءِ ھاس ءُ یک دروشم بیگ ءَ کہ مَلکی گالبند ءِ توک ءَ"گانڈو" گوشگ بیت اِنت، پہ ملک ءِ سمبالگ ءُ واڑ بیتگیں ھنکین ءُ جاہ پہ گانڈو ءِ نام ءَ بَدل بیت

اے آبریچ گرم ءُ ھُشکیں مُلکے انت ءُ ھَژدری انت کہ گیاھی درچکانی  چو ھَرا ءِ جنگلاں، چش ءُ  گرماگی ئیں نیبگاں موز ءُ امب کہ دست ءِ گون ءَ کِشگ بِہ اَنت ءُ چہ ھژدری تریں گونہ ءُ جانوری گانڈو، سیاھیں ھِرس(مَمّ)،کاراکال،جبیر،بلوچی اِدرک

ءُ شونزیں کاسلک زِند گوازین اَنت گانڈو ءِ واڑ بیتگیں آبریچ ءِ دروشم یک کُلی ییں رد بندی ءِ توک ءَ چہ کور،آبگیر ءُ گاندوانی تالاب ءُ تیاب دپی زمین کہ اُمّان ءِ دریا ءِ ھم بند ءَ اَنت ءُ ھرا ءِ جنگلان ءِ رُدوک جاہ ءُ بازیں مرگانی زندجاہ ءُ بُرز ءُ وڑ ءُ پیمیں کوہ ءُ کبند ءُ گوریچان ءِ مزنیں بُزری کہ سر ٹُل اش آزمان ءَ سک اَنت ءُ رودرتکی گوریچان ءُ رودرتک ءُ رودرتک ءِ آبند ءُ آبریچ ءُ ھمے وڑ ءَ جَھلِیں زمین بُنجاہ ءِ ءُ باھوکلات ءِ آبریچ ءِ زرباری نیمگ ءَ انت ۔
۔باھوکلات ساپیں ءُ ھم لسونیں ملک  انت گوں 900 متر بُرزی ءَ  ءُ بُرزیں نیمَگاں گوں کَمیں پھنات ءَ ماں گوریچان ءِ توک ءَ انت ءُ چہ زربار پہ گواتر ءِ ھور ءُ باھو ءِ ھور ءَ
ءُ مرز ھم گوں پاکستان ءِ ملک ءَ ھور اِنت ۔۔۔

ایرانی ھُرد ءُ کُرّ پونزیں گانڈو :

چارپاد ءُ رمبوکیں جناور چہ ھما ارزشمند ءُ  جناوران  انت کہ ھژدرئیں کارستے ماں کھچر ءُ زید ءُ آبند ءِ دارگ ءِ توک ءَ ھست انت ئِے ۔چہ 200 وڑ ءُ پیمیں ھَزندھانی  میانجی ءَ کہ ایران ءِ توک ءَ جاہ یارگ بیتگ انت (کروکودیل)ءِ وڑ ءَ ھاسیں بستار ئِے ھست انت
ایشانی بستار پہ ھاس بیگ ءَ اے ھاتر ءَ اِنت کہ ایوکیں زندجاہ آئی ءِ پہ ھمے آبریچ ءَ رودر ایرنشتی بلوچستان ءَ اِنت ءُ ھمیشکا کہ آ لوگی مردماں نام ئِے گانڈو پہ اے جناور ءَ گچین کُتگ (سازمان حفاظت محیط زیست)
(سازمان محیط زیست) ءَ پہ کمک ءُ مدت چہ اِشانی زندجاہ ءَ اِے آبریچ پہ گانڈو ءِ زندجاہ ءِ واڑ ءَ نام اِشتگ

اے جاگہ ءِ پھنات چہ نوکتریں ھالاں چہ ماھوار ءِ نیمگ ءَ 465 ھکتار بیتگ کہ باز ھژدرئیں کور چو کہ سرباز ءُ باھوکلات ءُ کاجو دپ ءَ اِنت ئِے ماں اے کور ءَ(برکہ)ھم ھست اِنت کہ ھر یکے ءِ یکے یا چُنت گانڈو ءَ گرگ بوتگ ءُ انچشکہ اِے جاگاہ ھاس بیگ ءُ اِے ھوٹگ ءُ آپدراں ھاسیں نام ھست اِنت کہ اِے وڑ اَنت پیروز آباد۔آزادی۔درگس۔پیر سھراب۔ھوت گَٹ۔شیر گواز۔باھوکلات۔زیر سد پیشین ءِ جھلی نیمگ ءَ ۔جَنگل ءُ(برکہ پلنگی۔پلنگ=شبرہ)سد پیشین اِنت
بازیں چہ اِے آبدراں کہ دمگی مردم آیاں ھوٹگ نام دے اَنت کہ ماں 77 دانکہ 83 ءِ سالاں پہ ڈکالی ءِ ھاتر ءَ ھشک بیتگ اَنت ءُ ھمے بی آپی  سوب بیت کہ بازیں چہ اِے ارزشمندیں جناوراں بہ مر اَنت داں ھما جاہ ءَ مھیت زیست ءِ مامور لاچار بوت اَنت کہ بازیناں زندکا ماں دگہ جاھاں بہ بر اَنت دانکہ ایانی زندمان بہ بچ اِیت

سال 82 ءِ سرشماری ھساب ءَ کہ ایرانی (کروکودیل)گانڈو نزیک پہ 300 دانگ ھساب کنگ بیتگ اَنت کہ گیشتریں ماں پیشین ءِ بکش ءَ ءُ جکی گور ءَ بوتگ اَنت
کہ(دریاچہ)سَد ءِ پیشین نزیک پہ 100 ءَ کم ءُ گیش گندگ بیتگ اَنت

انیگیں ھال گانڈو ءِ

 چُشیں نسل تہ جھان ءِ توک ءَ نزیک پہ گاری ءِ نیمگ ءَ روگ اَنت ءُ پہ کم گندیں جناورے  تہ جھان ءِ توک ءَ گندگ بیگ اِنت تہ سرشماری کہ(ادارہ کل حفاظت محیط زیست ) بلوچستان ءُ سیستان ءَ انجام داتگ  گانڈوانی رکم مزنین ءُ کُرُ پونزانی رَکم  (پوزہ کوتاہ)ایرانی کہ ماں اے استان ءِ توک ءَ زندگی کنگ اَنت پہ 200 دانگ ءَ رس اتگ اَنت
(جعمیت) اے دلوتانی تہ پھکیں جھان ءَ 2ھزار تاں 400 سَر ءَ گیشتر نہ اَنت کہ آیاں تہ ھوٹگاں کہ ھشک بیگ اَنت نابودی ءُ بیرانی ءِ نیمگ ءَ روگ اَنت

(وتی ھاسیں زندجاہ )

تہ کور ءِ کِرّ ءَ ھاس (برکہ ھاں )کہ آیانی آپ جُھل بیتگ چہ انیگاں سندے پہ ایشی کہ (کروکودیل)ایرانی تہ سوریں آپ ءَ زند بہ گوازین ایت مئے  دست ءَ نیاتکگ 

وراک
(تمساح پوزہ کوتاہ) برے شپاں تہ کور ءِ کِرّ ءَ پہ وارک درگیجگ ءَ نند اِیت ءُ اے ماھیگاں بالی مرگان ءُ پستانداراں وتی ورگ ءِ واست ءَ شکار کنت اِنت

بلے برے برے پہ پسانی رمگ ءِ کُچکانی گلاں ءُ ھمے پیم ءَ انسان ءِ نیمگ ءَ ھم دمب جنت اِنت چُنت سال پیش 6سالگیں چُک ءِ کُشگ چہ گانڈو ءِ دست ءَ ماں ایران ءِ توک ءَ ھالے شنگ بیتگ اَت

چوکہ جُون اِنت ئِے بلے چو پہ بازیں ورگ ئِے لازم نہ انت، بلکیں ھم روچے ءِ توک ءَ پہ 500 گرم گوشت ءَ ھم رازیگ بہ بیت ءُ شکار ءَ رَند چہ گِرگ ءَ پَھکی ءَ گوں کَلاھوشاں ھاٹیگ مندیں پشار دنت ءُ پد ءَ آئیگ ءَ پھک آپ ءِ تَہ ءَ بارت یا ایشی کہ آئیگ ءَ کور ءُ جو ءِ جھلانک ءَ چیر دنت۔

چک ءُ زادتین

ایرانی گانڈو (معمولا) پنچ داں10سالگی ءِ میانجی ءَ بالگ بیت،بلے کَمینے چہ آیاں پہ بالکی ءِ اُمر ءَ رس انت

بالی مرگ ، تولگان ءُ روباھاں مَستریں نگیگی پہ گاندو ءِ چُکاں ھست انت ءُ ھور ءِ موسم ءِ بنگیج بیگ ءِ توک ءَ مادَگیں گانڈو شپ ءِ وھد ءَ کور ءِ ریکی نیمگ ءِ توک ءَ جھلگی ءِ توک ءَ کہ جُھلی ئِے اندازگ نیم متر انت کونچ ایت ءُ آئیگ ءِ  توک ءَ 20 داں60 ھیک ھِل ایت ءُ آئیگ ءَ گوں ریک بار دنت۔

ھر یک ھیکے ءِ اندازگ 5/6سانتی متر دراجی ءُ چار سانتی متر پھنات ئِے ھست ءُ گانڈو اے چاتُک ءَ گیشتر  بُرز تریں جاھے ءَ کور ءِ آپ ءَ کَل کنت کہ آپ ئِے مہ گر اِیت 

رند چہ ھیک ءِ دیگ ءَ ، مادگیں گانڈو گیشتر وتی وھد ءَ  چہ ھیکانی سمبالگ ءَ پہ ھمے کل ءِ کر ءُ گور ءَ گواز ایت ءُ رند چہ اندازگ 60 روچ کہ چُکان ئِے در آیگ ءِ وھد چہ ھیک انت، مات اے واستا کہ ریک  ھیکانی سر ءَ انت گران ءُ وزن دار مہ بنت گڑا پہ کمک ءُ مدت اش روت۔

اے جناور ایوکیں ایرانی(خزندہ )اِنت کہ اینچو چہ وتی چُکان سمبالی کنت۔

پھکیں دروشم

چکانی دراجی ءِ اندازگ 20 داں 25 سانتی متر پہ دنیا ءَ کیت ءُ گوں زیتونی ئیں رنگ ءُ گوں سیاھیں نواراں کہ دمب ءِ سر اش ھست ءُ سیاھیں رنگ ئِے جاہ سر دوئین نیمگ جان ئِے گندگ بہ اَنت۔

مزن بیگ ءِ وھد ءَ اے نشانگانی آھستہ آھستہ گار بنت ءُ مستریں گانڈواں پہ روژنائیں ناسی ءِ رنگ ءَ ءُ گوں سیاھیں نشانگاں کہ جان ءِ سر اِش ھست اَنت زانگ بنت۔

دپ ءَ بُرزی نیمگ ءَ 19دنتان اَنت ءُ جَھلی نیمگ ءَ 15دنتان ئِے ھست انت کہ پھکاں68دانگ اَنت ءُ چارمی دنتان ئِے چہ جَھلی دنتاناں چہ درستاں مستر انت، کہ یک ٹُنگے ءِ توک ءَ بُرز کلاھوش ءَ جاہ گپتگ۔

گانڈو ءِ دنتانانی (ساختمان)پہ جاھَگ ءَ شَر نہ انت، بلے آیانی تھ ءَ تیز آپ باز ھست کہ توان انت چُنت دمان ءِ توک ءَ ھرچیزے ءَ آپ بہ کن اَنت۔

آئی ءِ چم ءِ ٹنگ پوشی ءِ وَڑ (بیضی ) وڑ انت ءُ (عمودی)کہ آئی ءِ  ساز اِش گوں زید ءُ زندمان ءَ پیش دار ایت ءُ یک روکشے سربر ءِ بےرنگیں پہ آپ ءِ چیر ءَ ، ءُ  یک ترپوکیں جلکشانیں پہ شکار تَہ شپ ءِ واستا انت ءُ پونز ءِ ٹونگ ءِ توک ءَ(ماھیچہ ای) ھست ئِے کہ ائیگ ءَ تَہ چیر اپ سمبال اِیت
اے ھیوان ءِ گوش چو بارگیں تّرَکے پشت چمی انت ءُ (پوستہ ای متحرک) پہ مھاپزت ءِ واستا پہ چیر اپ انت۔

پشتیں نیمگ ءَ آئیگی چار یا شش ردیپ ھَڈی سرپ انت کہ ھر ردیپ ءِ توک ءَ 16داں18ھَڈ ھست کہ کرز ھڈ ءُ سِپتین ءُ مھکمے ءُ زرھے وَڑ ءَ اَنت کہ آئی ءِ دِل بند ءَ چہ کوپگ داں سرین پِر دنت۔

گانڈو ءِ چیری نیمگ، چہ ھُردیں(فلس ھای غضروفی) پِر داتگ۔

ھدود ءِ توک ءَ گانڈو ءِ نیمے چہ پَھکین جان ءَ ھاٹیگمندیں دمب ایشیگی پیم کتگ ءُ دمب (سکان کشتی پھن) ءِ وڑ ءَ اِنت ءُ آئیگی آھر ءَ (صفحات دندانہ دار)ھَڈی گپتگ ءُ( زائیدہ ءِ )ھم آئی ءِ دیم ءَ گپتگ کہ پہ دیم ءَ بَرگ ئِے پہ تَہ آپ کمک کنت۔

دست ءُ پاد ئِے سک ھُرد انت،پنچ چنگل ھر دست ءِ توک ءَ ءُ چار چنگل ھر پاد ءِ توک ءَ کہ گوں نازکیں پردگے پر داتگ انت۔
ھُرد پونزیں ایرانی ئیں گانڈو چہ اندازگ ءُ کَد ءِ لیکہ ءَ یک گانڈوے گوں ھُردین جُون ءَ انت،اے گانڈو تون ایت گوں چار متر ءِ دراجی ءَ بِہ رُدایت ءُ مزن بیت بلے مھل ءِ توک ءَ، سے متری ئیں گانڈواں وش گندگ بہ انت۔

مستریں گانڈو کہ چَنے وھدیگ ءَ گنگ بوتگ اندازگ 6/3متر بوتگ کہ یک ملکے ءِ توک ءَ پہ نام کاپہ یوسپ گرم بیٹ ءِ نزیکی ءَ گِندگ بوتگ

گپ ءُ جار ءُ سر ءُ سوجانی ڈالچار کنگ ءُ گانڈوانی سر ءَ میار لڈگ 
سیستان بلوچستان ءِ مھیت زیست ءِ ھپازَت کنوک ءِ کارمستر ءَ ماں وتی گپ ءُ ھبرانی توک ءَ گوں ایرنا ءِ ھالکار ءَ گوشت ئِے:یک سال پیش ءَ گیشتر چہ 30سر گانڈو چہ ھوٹگان ءُ استان ءِ زرباری لوگانی نزدیک ءَ جَم کتگ ءُ پہ وتی زِندجاہ ءَ باھوکلات ءِ آبند ءَ برتگ اش

وھید پورمردان ءَ گوشت: انچُش کہ اے مدت ءِ توک ءَ گانڈو ءِ (منطقہ حفاظت) بیتگیں جاہ ءَ 49 سال رند چارَگ بیت کہ اے کار مَزنیں پیش آمدے انت پہ استان ءَ۔

(حفاظت محیط زیست)ءِ سیستان بلوچستان ءِ کارمستر ءَ گوشت:گانڈو کُنڈ نندوکیں جناور انت ءُ گوں مردماں ھچ کار ئِے نیست انت بلے اے سَوب ءَ کہ چہ اردیبھشت ءِ بنگیجی روچاں داں مھر ءِ گُڈی روچاں ھر سال ءَ گانڈو ءِ چُک یارگ ءِ موسم ءِ وھد انت ءُ اے روچانی توک ءَ سَک باز چہ وتی زِندجاہ ءَ ھیال داری کنت ءُ ماتیں گانڈو پہ ھر توارے ھساس انت داں جاھے کہ ھَتی اجازت نہ دنت نَر بالِگیں گانڈو پہ زندجاھے نزیک بہ بیت۔

آئی ءَ تران کنان ءَ گوشت : ءُ انچش کہ ھور ءِ گوارگ گیشتر چہ پیشیں سالاں بیتگ ءُ جوانی آپ ءِ گیشتر بیگ ءِ وشبھتی ءَ اِمبَری چہ گانڈوانی ءنیمگ ءَ مرگ ءُ میر  نہ بیتگ بلے داں مھر ءِ گُڈی روچاں گانڈوانی اُرش ءِ تُرس پِت ءُ مات ءِ نہ سمبالگ ءُ نہ کنگ ءِ سوب ءَ ءُ انسانانی چہ ھَد ءُ اندازہ گوزَگ پہ اے جانور ءِ زِندجاہ ءِ واست ءَ ترس ھست انت۔

پورمردان ءَ ماں وتی گپ ءُ گالاں گوشان کت:ھشدار دیوکیں راھتَگ اے آبریچ ءِ توک ءَ گیشتر اوشتارینگ بیتگ ءُ ھتی اے راھتگانی سر ئِے  بُت اش کش اِتگ اَنت اش داں ھما اندازہ ءَ کہ بے سوادیں مردم ھم اے بنگپ ءَ ءَ سرپد بِہ بہ انت اے ھال ءِ توک ءَ لھتیں بَراں نشانانی ڈالچاری کنگ ءِ سبب ءَ اے سِلیں پیش آمدانی گِندوک بہ ایں۔

آئی ءَ گوشت: چہ آ جاھے کہ تھنا راہ پہ دیم گِری چہ گانڈوانی ارش  پہ انسان چاگرد ءِ آموزش دیگ ءُ چارگ ءُ کنترل کنگ انت 30نپر چہ پَھکین استان ءِ (محیط زیست) ءِ کار کنوکاں پہ مچی ءُ ھم دستی ءَ پہ جاھانے کہ گانڈو ءِ زندگی کنگ ءِ گمان ھست دیم دیگ بہ بہ انت ءُ  گوں بَنرانی جنگ ءَ گپ ءُ جاراں گوں مردماں مالومدار بہ کن اَنت ءُ گپ کنگ مردمانی میانجی ءَ پہ سرپدی ءِ واست ءَ سک باز لازم اِنت ءُ سرکچ دیگ پہ گانڈوانی  زندجاہ ءُ  پھریز کنگ چہ آیانی نزیک بیگ پہ آیاں دیم ءَ بیاورتین اِش۔

(حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان) ءِ کارمستر ءَ تران کنان ءَ گوشت : واڑ ءِ کنگ نہ بیتگیں گپ انت پرچا کہ گانڈو ءِ زندجاہ ءِ آبریچ ءِ پھنات سک باز انت ءُ باھوکلات ءِ کور ءِ دراجی گیشتر  چہ 340 کیلومتر ءُ (برکہ ھای) گانڈو ءِ زندجاہ باز انت ءُ چہ دگہ نیمگے واڑ ءِ کنگ  نہ بیت انت ءُ (محیط زیست) ءِ مول ءُ مراد  چہ دست ءَ لکش اِیت ۔

آئی ءَ گوشان کت: (ساختار بیولوژی)گانڈو یک وڑےاینت کہ چہ ھر ھِسارے ءَ تون انت رَد بِہ بہ انت اَبید چہ ایشی ءَ اگاں چُکاں پہ اے ھِساراں مان بِہ بہ انت ءُ گانڈو پہ آیاں ھملہ بہ کنت آیانی واست ءَ تَرَگ سَھت تر بیت انت۔

پورمردان لیکھے ھست اَت:پہ دمگانی  آموزش ءِ واست ءَ تامرے پہ بلوچی زبان ءَ اَڈ کتگ ءُ شِنگ اِش کتگ ءُ مردم باید اِنت اے پادتراپ ءُ سر ءُ سوجاں پہ دل بگر انت ءُ چہ نزیک بیگ پہ گانڈوانی  زندجاہ پھریز بہ کن اَنت۔

آئی ءَ گوشت: گانڈواں اے استان ءِ سِجل ءُ اے مردمان ءِ واست ءَ مُکدس اَنت۔

9 ٹَپیگ چہ گانڈو ءَ ماں 10سال ءِ توک ءَ
(حفاظت محیط زیست سیستان بلوچستان) ءِ کارمستر تران کنان کُت:پیشگیؐ 10سال  ءِ توک ءَ گانڈو ءَ 9 نپر  ٹپیگ کتگ کہ چہ ایشاں  ھپت نپر ءَ کمکیں ٹپیگ بیتگ اَنت ءُ دو نپر گیشتر ٹپ ءُ ٹور بیتگ اَنت 

آئی ءَ تران کنان کت :اِمبَریگ  21 مرداد ءَ دمگی بَچلُکے ءِ چہ بُرزیں ھوت گٹ کلگ ءِ مردماں کہ چہ چھبار ءِ شھر ءِ آبریچ ءَ اِنت  گانڈو ءَ ارش کتگ  ءُ چہ چَپیں دست ءِ مُچ ءَ سک سل ٹپیگ بیتگ ۔

پورمردان گوں پریچ ءِ اے پیش آمد درانگاز اِت ئِے:اے پیش آمد ءِ بیگ ءِ سبب کہ چے بیت کہ بَچَلُکے ءِ دست چہ مُچ ءَ گانڈو ءِ ارش ءِ سوب ءَ بِہ سد ایت، چشکہ چِنت کَسانیں بچک پہ اوژناگ ءُ جان شودگ ءِ نیت ءَ گانڈو ءِ زندجاہ ءَ رو انت ءُ یکے چہ آیاں گانڈو ءِ ارش ءِ شکار بیت ءُ سک سل ٹپیگ بیتگ ءُ زوت ءَ پہ نادراہ جاہ ءَ برگ بیتگ ءُ سیستان بلوچستان ءِ استاندار ءَ سرجمیں دستور دات کہ درُستیں

درمانی کاران ءَ ایشی ءِ انجام بدے انت بلے اے بَچلُک ءِ ھانوادہ ایشی  پہ الاج ءَ پاکستان ءَ برت اش۔

آئی ءَ تران کنان کت:دو سال اِنت کہ ھورانی گوارگ ءِ سوب ءَ گانڈوانی  زندجاھاں گیشتر بوتگ انت ءُ یک روچ پیش چہ اے پیش امد ءَ اِے آبریچاں ترندیں ھورے ءَ گوار اِت ءُ ھمیشی ءِ سوب ءَ گانڈو ءِ ترس ماں اِد ءَ گیشتر کتگ اَنت ۔

(حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان ءِ)کارمستر گوشت: اَنچشکا کسانیں جنلکے ھوا رئیسی نامینے کہ دہ سالگیں چہ ملا آباد کشاری ءِ کلگ ءَ چہ سرباز ءِ آبریچ ءَ ءُ پیشن ءِ آبند ءِ جھل تر ءَ ءُ  باھوکلات ءِ کور ءِ کش ءُ کنک ءَ 29 ءِ تیر ءِ 98 ءِ توک ءَگانڈو ءِ ارش ءِ دیمپان بیتگ ءُ اے چُک ءِ دست چہ ھُرد پونزیں گانڈو ءِ نیمگ ءَ سک باز ٹپیگ بیتگ ءُ کَت بیت ۔

آئی ءَ گیش کُت: بازیں جھدے مردمانی سرکچ دیگ ءُ سر ءُ سوج کنگ ءَ  انجام بوتگ بلے بژنی گپ انت کہ انگت جم لھتے براں چوشیں سِلیں پیش آمداں گند ایں۔
سیستان بلوچستان ءِ مھیت زیست ءِ ھپازَت کنوک ءِ کارمستر گپ ءُ ھبر ءِ توک ءَ گوں ایرنا ءِ ھالکار ءَ گوشت ئِے: یک سال پیش ءَ گیشتر چہ 30 سر گانڈو چہ لوگانی نزیکیں ھوٹگان ءُ استان ءِ زرباری پھنات ءَ ءُ کش ءُ گور ءُ نزدیک ءَ جَم کتگ اَنت ءُ پہ وتی زِندجاہ ءَ باھوکلات ءِ آبریچ ءَ برتگ اَنت 

وھید پورمردان ءَ گوشت: انچُش کہ اے مدت ءِ توک ءَ گانڈو ءِ (منطقہ حفاظت) بیتگ ایں 49 سال رند چارگ ءُ دلگوش کنگ بیت کہ اے اَمر مَزنیں پیش آمدے انت پہ استان  ءَ۔

(حفاظت محیط زیست)ءِ سیستان بلوچستان ءِ کارمستر ءَ گوشت:گانڈو کُنڈ نندوکیں جناور انت ءُ گوں مردماں کار ئِے نیست انت بلے اے سَبب ءَ کہ چہ اردیبھشت ءِ بنگیجی روچاں داں مھر ءِ گُڈی روچاں ھر سال ءَ گانڈو ءِ چُک یارگ ءِ موسم ءِ وھد انت ءُ اے روچانی  توک ءَ سَک باز چہ وتی زِندجاہ ءَ ھیال داری کنت ءُ ماتیں گانڈو پہ ھر توارے ھُژّ اِنت انت داں جاھے کہ بلکیں اجازت نہ دنت نَریں بالگیں گانڈو پہ زندجاہ ئِے نزیک بہ بیت۔

آئی ءَ تران کنان ءَ گوشت : ءُ انچش کہ ھور ءِ گوارگ گیشتر چہ پیشیں سالاں بیتگ ءُ جوانی آپ ءَ گیشتر بیگ ءَ وشبھتی ءَ اِمبَری چہ گانڈوانی نیمگ ءَ جانی ٹپ ءُ ٹوری نبیتگ بلے داں مھر ءِ گُڈی روچاں گانڈوانی ارش ءِ سوب ءَ یک ھالتے ءَ کہ پِت ءُ مات ءِ  نہ سمبالگ ءُ انسانانانی  چہ ھَد ءَ گوزَگ پہ اے جانور ءِ زِندجاہ ءَ ھست انت۔

پورمردان ءَ تران کنان کت: ھُژار کنوکیں راھتگ ماں اے آبریچ ءِ توک ءَ گیشتر جنگ بیتگ ءُ بلکیں اے راھتگانی  سر ءَ بُت اش کشتگ داں بے سوادیں مردم ھم اے بارو ءَ سرپد بِہ بہ انت انگت ھم ھمے ھال ءِ توک ءَ لھتیں بَراں چہ تابلو ءُ راھتگانی ڈالچار کنگ ءُ نہ چارگ  ءِ سبب ءَ اے سِلیں پیش آمدانی گِندوک بہ ایں۔

آئی ءَ گوشت: چہ آ جاھے کہ تھنا راہ پہ دیم گِری چہ گانڈوانی ارش  پہ انسان ءِ چاگرد ءِ واست ءَ آموزش دیگ ءُ چارگ ءُ کنترل کنگ بیگ انت 30نپر چہ پَھکین استان ءِ (محیط زیست) ءِ کار کنوکاں مچی ءُ تپاکی ءُ ھمراھی ءَ پہ جاھانے کہ گانڈو ءِ زندگی کنگ ءِ گمان ھست دیم دیگ بیت انت ءُ  گوں بَنر ءُ تابلو ءُ راھتگانی جنگ ءَ ،گپ ءُ گال ءُ سر ءُ سوج گوں مردم ءُ گپ کنگ مردمانی مُچانکی دروشم ءَ ءُ آیانی میانجی ءَ لازم اِنت کہ سر ءُ سوج ءُ پادتراپ ءُ چم سھریاں پہ گانڈوانی  زندجاہ ءِ نزیک بیگ ءَ ءُ پھریز کنگ ءَ پہ مردمانی واست ءَ گوشتگ ءُ دیم ءَ آرگ بوتگ اَنت ۔

(حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان) ءِ کارمستر ءَ گیش کُت: ھِسار ءِ کشگ نہ بیتگیں گپے انت پرچا کہ گانڈو ءِ زندجاہ  ءِ پھنات سک باز انت ءُ باھوکلات ءِ کور ءِ دراجی گیشتر  چہ 340 کیلومتر اِنت ءُ  گانڈوامی زندجاہ ءِ برکہ سکباز انت ءُ چہ دگہ نیمگے ھسار ءِ کشگ (تعارض) پیم کنت انت ءُ (محیط زیست) ءِ مول ءُ مراد (تعارضان ) چہ دست ءَ برگ انت۔

پورمردان ادامہ دات: گانڈو ءِ چارگ ماں کور ءُ جوانی توک ءَ باید اجازت نامہ  چہ (سازمان محیط زیست) گرگ بہ بیت اِنت

آئی ءِ لیکھے : پہ گانڈو ءِ گندگ ماں (طبیعت) ءِ توک ءَ باید اِنت ھَد ءَ بزان اِت پرچا کہ نزیک بیگ پہ (طبیعی) ئیں جواں، اے جناور چیر اپ ءِ چیر ءَ روت ءُ پہ مدتے آپ ءِ چیر ءَ مان اِیت۔

(حفاظت محیط زیست سیستان بلوچستان ءِ) سرمستر گوشت: گوں ھَد ءِ زانگ ءَ تَہ لَھتیں جواں آئی ءِ گِندگ پہ ارزانی بیت نہ کنت اِنت بلے گردوکی مردمانی واست ءَ دمگی رَھشون گون بہ بیت ءُ باید اِنت اوزار ءُ لازمی ئیں  چیز پہ درور چمی دوربین ،تلسکوپ ءُ دگہ چیز پہ اے جناور ءِ چارگ ءَ بہ بیت اِش۔

آئی ءَ گیش کُت:چہ ھر پیمیں نزیک بیگ پہ جواں گانڈوانی ءُ پہ  وَرگ دیگ پھریز اش بہ کن اِت پرچا کہ دیر دیر ءَ سوب بیت اے گونہ ءِ رپتار بہ ٹگل ایت ءُ گوں ھَد ءِ زانگ ءَ بلکیں چُک ءُ زایگ ءِ یارگ ءِ وھد ءَ پہ مردم ءُ گَردوکاں (خطر) ئِے نیست اِنت ۔

سیستان ءُ بلوچستان ءِ زربار ءِ مردم پہ اے جانور ءَ مزنیں بستار اش ھست انت ءُ ھجبر آئیگ ءَ شکار نہ کن انت ءُ نہ کُش اَنت ءُ لھتے  براں کہ گانڈو پہ کلگ ءِ نزیک بیت مردماں اے گپ ءَ (ماموران محیط زیست) ءَ گوش انت دانکہ گوں وڑ ءُ سمبال ءَ وتی زندجاہ ئِے بہ رسین اَنت۔

بازیں سال انت کہ اے آبریچ ءِ مردم گوں گانڈواں زند گوازین انت ءُ آئیگ ءَ (مقدس)زان انت ءُ اجازت(تعرض)پہ گانڈو ءَ ھچ کس ءَ نہ دے اَنت ءُ اے ھیوان داں انیگ ءَ پَہ چنت وَرنا ھملہ ءُ ایان ءَ ٹپیگ کتگ بلے ھچکس پہ اے بیڑ بروکیں گانڈو ءَ مشکلے  نہ کتگ اِش۔

پہ کدیمی ئیں باور ءُ لیکہ ءِ ھساب ءَ گانڈو ءِ بیگ جو ءُ اوٹگانی  توک ءَ برکت ءِ سوب بیت ءُ آ ملک ءِ مردم ءِ روزی ءِ باز بیگ بیت ءُ ھمے واستا ھجبر شکار کنگ مہ  بیت۔

سیستان بلوچستان ءِ زرباری آبریچ ءِ مردم پہ ھیال داری وتی مھیت زیست ءِ واست ءَ باز ارزشت دے انت ءُ گانڈو ءَ برکت ءُ آباتی ءِ نشان زان اَنت ءُ اے پگر ءِ توک ءَ اَنت کہ گون رَوگ ءُ مِرَگ اے ھیوان ءِ ڈکال ءُ ھُشکسالی پہ آیانی زندگی ءِ واست ءَ زان اَنت ءُ ھمے واست ءَ وتی سَجیں کوشست ءَ پہ آئی ءِ سمبالی  ءُ  زند ءِ گوازینگ ءِ ھاتر ءَ  پہ کار گر انت

آ مُلک ءِ مردم پشت سَر ھَمے سالانی توک  ءَ کُرّ پُنزیں گاندو ءِ بیگ ءَ پہ رسمیت اِش زانت ءُ لھتے جاھانی توک ءَ پہ ھپز زیست ءِ اے ایرانی ئیں شریں جناور ءِ لھتے براں گوں پلپٹ وَرگ کہ جو ءِ کِر ءَ کاینت ءُ گوں توار ءِ دَر کنگ اے ھیوان ءَ پہ نگن ءِ ورگ ءَ جو ءِ کش ءَ داوت کن انت کہ اے کار سُھل زندگی آرامش ءُ تاھیر ءَ کار اِیت ۔

لھتیں چیزانی زانگ پہ اِے جناور ءَ : آ ملک ءِ مردماں اِے چیز ءَ ایران ءِ برکت ءُ آباتی ءِ نشان زان انت کہ اے ھیوان گوں کانالانی کروجگ کہ بازیں جھلی اِش ھست ءُ آیانی دراجی داں 15متر رس ایت ھم پناھگاھے پہ زند ءِ گوازینگ ءُ استراھت وتی روچ ءِ گرمیں ادارانی دم ءُ درگتانی توک ءَ اَڈ اِش کتگ ءُ ھم چہ آپ ءِ ھُشک بیگ ءَ دیم ءَ گِر انت ءُ گوں آپ دارگ ءَ کانالانی توک ءَ پہ جوانی آپ ءِ دارَگ ءُ کوراں گرمیں موسمانی  توک ءُ ڈکالی ئیں  روچاں کمک کن انت ھمے واستا آ ملک ءِ مردماں سک اے ھیوان ءَ دوست دار انت  ءُ اے باور اِش ھست کہ ھرجاگاہ گانڈوھست انت گڑا آپ ءُ آباتی ھم باز انت ۔

رجانکار : آسکل بلوچ